کاردرمانی جسمی چیست؟

کاردرمانی جسمی یکی از زیرشاخه های کاردرمانی است که در این مقاله به آن می پردازیم.
ابتدا با کاردرمانی آشنا شده سپس به تعریف کاردرمانی جسمی می پردازیم.
کاردرمانی جسمی برای چه کسانی مفید است و کاردرمانگر چه می کند موضوعاتی است که به آنها نیز می پردازیم.

با کاردرمانی بیشتر آشنا شویم

حتماً تاکنون در بین اطرافیان و دوستان خود کسی را دیده‌اید که بر اثر سانحه یا بیماری از انجام کارهای شخصی خود درمانده شده باشد. آیا به خاطر دارید که این افراد برای بازیابی سلامتی و برگشت به زندگی عادی خود از چه نوع درمان‌هایی استفاده کردند؟ بله کاردرمانی.

کاردرمانی به عنوان یکی از رشته‌های توانبخشی، در سه حوزه ذهنی، جسمی و روانی تعریف می‌شود. این رشته با قدمت صد ساله خود به افرادی از قبیل کودکان، بزرگسالان و یا افراد سالمند آسیب دیده، کمک می‌کند تا از عهده کارهای معمول و روزمره خود برآمده و در انجام امور شخصی خود تا حدی استقلال عمل پیدا کنند.

در این مقاله قصد داریم شما را با شاخه‌ای از کاردرمانی که اصطلاحاً کاردرمانی جسمی نامیده می‌شود آشنا کنیم. پس با ما همراه باشید.

کاردرمانی جسمی چیست؟

کاردرمانی جسمی به کلیه فعالیت‌هایی گفته می‌شود که به صورت هدفمند برای افراد مختلف به ویژه کودکان و سالمندان کم توان و یا ناتوان مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این رشته ابتدا میزان ناتوانی فرد بیمار را مورد ارزیابی قرار می‌دهند. پس از آن با تمرینات و حتی کارهای تعریف شده به بهبود مشکلات جسمی و حرکتی وی کمک می‌کنند. همچنین در برخی موارد از کاردرمانی جسمی جهت جلوگیری از ناتوانی بیشتر و پیشگیری ازپیشرفت برخی بیماری‌ها نیز بهره می‌برند.

می‌توان گفت هدف اصلی کاردرمانی جسمی رسیدن توانایی افراد به سطح قابل قبولی در انجام امور شخصی خود و بازگشت به جامعه است. کار درمانی جسمی از سه مرحله ارزیابی، درمان و مشاوره تشکیل شده است که به جز کاردرمانگر، همراهی خانواده فرد بیمار نیز در به دست آوردن نتیجه مطلوب در این سه مرحله بسیار موثر خواهد بود.

به طور حتم زمانی که اشخاص بتوانند با کمک تکنیک‌های فرد متخصص کار درمانگر و تلاش حس توانایی از دست رفته خود را باز یابند و به ارزشمندی وجود خود پی ببرند نتیجه به دست آمده بسیار دلنشین و مفید خواهد بود.

کاردرمانی برای چه افرادی مفید است؟

همانطور که در بخش قبل گفته شد، تکنیک‌های کاردرمانی به طور کلی برای کودکان، بزرگسالان آسیب دیده و افراد سالمند کم توان مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این بخش به تفکیک به این موارد خواهیم پرداخت.

دسته اول کودکان و یا نوزادانی هستند که دچار مشکلات مادرزادی بوده و از سیر رشد طبیعی خود عقب تر مانده‌اند. برخی از اختلالاتی که کادرمانی جسمی می‌تواند برای بهبود آن به کودک کم توان کمک کند، در ادامه فهرست شده است:

• انواع آسیب‌های هنگام تولد
• مشکلات کودک در نشستن و گردن گرفتن
• مشکلات کودکان مبتلا به اوتیسم
• شلی عضلات
• آسیب‌های کودکان فلج مغزی
• مشکلات کودکان داون
• مشکلات تعادلی و تأخیری
• مشکلات به وجود آمده به دلیل دررفتگی لگن
• اختلالات کودکان با دیستروفی عضلانی
• خام حرکتی یا کلامزی
• تورتیکولی یا کژگردنی
• هیپوتونی یا ضعف عضلانی درنوزادان و کودکان
• مشکلات حرکتی در اثر بیماری‌های متابولیک
• مشکلات کودک در نشستن،گردن گرفتن، ( سینه خیر رفتن) چهاردست و پا رفتن
• مشکلات ( حرکتی) کودکان ( سندرم ) داون
• تورتیکولی یا کج گردنی
• هایپرتونی
• مشکلات مربوط به راه رفتن
• پارکینسون
• ام اس MS
• میوپاتی
• سندرم های ژنتیکی

بعد از کودکان بیشترین افرادی که از کاردرمانی استفاده بیشتری می‌کنند، افراد سالمند هستند. حیطه توانمند سازی افراد سالمند بسیار گسترده است و کلیه تکنیک‌های بهبود فعالیت‌های روزمره این افراد را شامل می‌شود. به عنوان مثال سالمندانی که به بیماری‌های از قبیل پارکینسون، آلزایمر، به طور کلی بیماری‌های مغز و اعصاب، عصبی عضلانی، ارتوپدیک (مثل انواع شکستگی‌ها و دررفتگی‌ها) و نورولوژیک (مثل سکته مغزی، ضایعه نخاعی، ام اس) ، بی اختیاری و تکرر ادرار وغیره دچار هستند، می‌توانند از کاردرمانی جسمی استفاده کنند.

و دسته آخر افرادی در سنین دیگر هستند که بر اثر تصادف و یا هرگونه بیماری و اتفاقی در حرکت و انجام کارهای شخصی و شغلی خود دچار کم توانی و یا ناتوانی حرکتی شده‌اند. این گروه نیز با توجه به نیاز و پس از ارزیابی می‌توانند از کاردرمانی جسمی استفاده کنند.

کاردرمانگر کیست؟

کاردرمانگر فردی متخصص است که به افراد کم توان و ناتوان کمک می‌کند تا بتوانند با استفاده از تکنیک‌های کاردرمانی تا حد قابل قبولی به روال عادی زندگی خود بازگردند. این افراد با داشتن دانش کافی از جسم و روان انسان پس از ارزیابی کامل بیمار، برنامه‌ای برای آموزش وی تدوین می‌کنند. این برنامه‌ها متناسب با سن و نوع اختلال فرد کم توان بوده و تا حد زیادی علاقه و گاهاً حرفه بیمار نیز در آن مد نظر قرار داده می‌شود.

گفتنی است هرچه میزان خلاقیت فرد درمانگر و تجربه وی بالاتر باشد، نتیجه حاصل از کاردرمانی برای بیمار دلچسب تر خواهد بود و بیمار با علاقه و پشتکار بیشتری تمرینات خود را دنبال خواهد کرد. درواقع خلاقیت بالای یک درمانگر کمک می‌کند تا سخت‌ترین تمرینات و پیچیده‌ترین تکنیک‌ها، برای فرد ناتوان ساده و قابل اجرا شود و به مرور وارد چرخه فعالیت‌های روزانه زندگی او شود.

لازم به ذکر است تکنیک‌های مورد استفاده در برنامه کاردرمانی جسمی هر فردی به طور کاملاً هدفمند انتخاب می‌شود تا مهارت‌های مورد نیاز فرد بیمار را تقویت کرده و از آسیب بیشتر به وی جلوگیری کند. این فعالیت‌ها در کنار تمرینات مختلف ذهنی و با استفاده از تکنیک‌های روانشناسی برای هر شخص انتخاب می‌شود. همانطور که گفته شد یک درمانگر متخصص نه تنها مسلط به آناتومی و فیزیولوژی بدن انسان است، با روانشناسی نیزآشنایی دارد .

دوره درمانی انتخاب شده نیز با توجه به نوع اختلال، توانایی، قدرت بدنی فرد بیمار، میزان تجربه درمانگر، نوع برنامه کاردرمانی، همکاری و پشتکار خود فرد و خانواده‌اش از کوتاه مدت تا بلند مدت متغیر خواهد بود.

البته نباید نقش وجود فضا و تجهیزات مدرن و به روز را در روند بهبود بی‌تأثیر دانست. در مجموع برای رسیدن به هدف، انتخاب درمانگر با تجربه و متخصص در کنار یک کلینیک مجهز فاکتورهایی هستند که باید در نظر گرفته شود.

نتایج به دست آمده از کاردرمانی جسمی چیست؟

• تعدیل توان عضلانی
• کمک به مراحل رشد وایجاد تعادل حرکتی ( در کودکان)
• جلوگیری از رفلکس‌های غیر طبیعی ( در کودکان)
• تصحیح بدشکلی‌های مفصل مراقبت و حفاظت از عضو دردناک و صدمه دیده
• استفاده از انواع اسپیلنت‌ها جهت بهبود عملکرد عضو
• بهبود حرکت و کاهش اختلالات جسمی مانند مشکلات راه رفتن، نشستن، ایستادن و غیره
• تصحیح و ایجاد کشش روی عضلات کوتاه شده و نیز جلوگیری از پیشرفت کوتاهی
• افزایش نیروی عضله
• کاهش اختلالات حسی
• ترمیم آسیب‌های وارد شده به دست و پا که بر اثر تصادف و شکستگی ایجاد شده اند
• بهبود مشکلات به وجود آمده بعد از سوختگی
• بهبود مشکلات پیش آمده پس از جراحی‌های مختلف
• افزایش همانگی دست و حرکت چشم
• بالابردن هماهنگی اعضای بدن در حرکت
• افزایش نیروی بدنی و تحمل کاری
• تسهیل انجام فعالیت‌های روزانه فرد کم توان و بازگشت به جامعه
• تسهیل برقراری ارتباط راحت تر در جامعه
• افزایش هماهنگی دست و (حرکات) چشم
• مشکلات اسکلنی عضلانی
• انواع مشکلات حرکتی مادرزادی
• مشکلات حرکتی مربوط به بی حرکتی
• مشکلات حرکتی پس از عمل های جراحی
• مشکلات حرکتی پس از شکستگی و دررفتگی ها و تصادفات
• مشکلات مربوط به دویدن و تعادل
• مشکلات حرکتی پس از عمل های جراحی، تاندوت و عصب دست
• سکته مغزی -ضربه مغزی
• بدخطی و مشکلات مربوط به نوشتن و دست خط کودکان
• ضعف عضلانی
• مشکلات مخچه ای
• اشکال در نوع راه رفتن و دویدن

نکته:

حتماً توجه داشته باشید که در تمام مراحل کاردرمانی شرح جزییات تمرین‌های انجام شده که از سوی متخصص انجام می‌گیرد در کلینیک‌ها و مطب‌های کاردرمانی باید به طور کامل ثبت شود تا در مراحل بعدی درمان مورد استفاده قرار گرفته و روند درمانی و بهبود بیمارمشخص باشد.